20از عوامل غفلت بپرهیزید: مهمترین عوامل ایجاد کننده غفلت کهدر آیات و روایات بدان تصریح شده به شرح ذیل می باشد:
1هوا پرستى:
روح آدمى را یا خدا پر مى کند، و یاهوای نفس ، چرا که جمع میان این دو ممکن نیست. هوا پرستى انسان را در خویشتن فرومى برد. و از همه حقایق جهان دور مى سازد! یک انسان هوا پرست جز به اشباع شهوت ودنیا طلبی خویش نمى اندیشد. آگاهى، گذشت، ایثار، فداکارى و معنویت براى او مفهومى ندارد.خداوند متعال در خصوص رابطه هواپرستی و غفلت می فرماید:
وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُعَنْ ذِکْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطا» (الکهف (۱۸) , ۲۸) ؛ و از کسانى که قلبشان را از یادخود غافل ساختیم اطاعت مکن! همانها که از هواى نفس پیروى کردند، و کارهایشانافراطى است. (تفسیر آسان، ج ۱۰، ص: ۲۸۲).
سطحى نگرى:2
در قرآن کریم سطحى نگرى نسبت به زندگیدنیا بدون در نظر داشتن واقعیت پس از آن , یکی دیگر از سبب های غفلت نام برده شده:
یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَیاةِالدُّنْیا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ » ( روم (۳۰) ۷) ؛ آنها فقط ظاهرى از زندگى دنیا رامى دانند، و از آخرت(و پایان کار) غافلند.
آرزوهاى دراز عامل بزرگ غفلت از خدا:3
بدون شک امید و آرزو و یا به تعبیر عربامل عامل حرکت چرخهاى زندگى انسانها است، که حتى اگر یک روز از دلهاى مردم جهانبرداشته شود، نظام زندگى به هم مى ریزد، و کمتر کسى دلیلى بر فعالیت و تلاش و جنبو جوش خود پیدا مى کند حدیث معروفى که از پیامبر ص نقل شد: الامل رحمة لامتى و لولا الامل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس غارس شجرا: امید مایه رحمت امت من است، اگرنور امید نبود هیچ مادرى فرزند خود را شیر نمى داد، و هیچ باغبانى نهالى نمى کاشت سفینة البحار جلد اول صفحه ۳۰ (ماده امل).» اشاره به همین واقعیت است ولىهمین عامل حیات و حرکت اگر از حد بگذرد و به صورت آرزوى دور و دراز در آید بدترینعامل انحراف و بدبختى است، و درست همانند آب باران است که مایه حیات است اما اینآب اگر از حد گذشت مایه غرق شدن و نابودى خواهد شد. حدیث معرفى که در نهج البلاغهاز على ع نقل شده نیز بیان گویایى براى این واقعیت است: ایها الناس ان اخوف مااخاف علیکم اثنان: اتباع الهوى و طول الامل، اما اتباع الهوى فیصد عن الحق، و اماطول الامل فینسى الآخرة: اى مردم مخوفترین چیزى که بر شما از آن مى ترسم دو چیزاست پیروى از هوا و هوسها، و آرزوهاى دراز، چرا که پیروى از هوسها شما را از حقباز مى دارد، و آرزوى دراز آخرت را بدست فراموشى مى سپارد نهج البلاغه خطبه ۴۲.». (تفسیر نمونه، ج ۱۱، ص: ۱۱)
جذابتر شدن گناهان نسبت به گذشته:4
در دهه های اخیر ، به علت افزایش وتنوع و جذابیت بیشتر گناهان ، اراده ها سست تر و ضعیف تر از گذشته شده است . بهعنوان مثال ، نوع آرایش زنها ( و حتی مردان )به طور فاحشی با گذشته تفاوت کرده است. نوع لباسها نیز به همین ترتیب ، فوق العادهجذاب تر گردیده و هنر , که یک امر ارزشمند است در خدمت کامیابی و بهره مندی از لذتبیشتر و گناه قرار گرفته است. وقتی که یک انسان ( به ویژه جوان ) , با جنس مخالفخود با این وصف , یعنی داشتن آرایش و لباسهای تهییج کننده روبرو می شود و متاسفانهتقوای لازم را در خود ایجاد نکرده است ، در بسیاری از موارد جز سستی اراده وافتادن در گرداب گناه , نتیجه ای نمی گیرد. بنابر این یکی از دلایل ضعف در ارادهجذبه های بیشتر و تنوع در گناه , در نتیجه تهییج و تحریک بیشتر قوای جنسی است.
5دسترسیآسان به گناه:
در گذشته ، ارتکاب برخی گناهان ، باسختی زیادی صورت می گرفت ؛ حال آنکه در زمان فعلی ، به آسانی می توان در کثیف ترینگناهان , غوطه ور شد ! دیدن زشت ترین صحنه های جنسی و تحریک آمیز , به آسانی خوردنیک لیوان آب شده است ! حتی کودک ونوجوانی که هنوز غریزه ی جنسی او بیدار نشده است، از افتادن به دام این گناهان , مستثنی نیستند . لذا دست یابی آسان به انواع واقسام گناهان , عامل دیگری در سستی اراده است.
قویشدن قوه ی خیال و ضعف در عقلانیت:6
ازدیاد انواع فیلمهای تخیلی و بازی هایکامپیوتری ، افراد را از دوران کودکی به بعد ، افرادی خیال پرداز می کند . اینگونهفیلمها و بازی ها او را از واقعیات دور می کند و چنین کسی توقع دارد خیلی سریع وبه صورت فوق العاده به خواسته هایش برسد (همانطور که در فیلمها وبازی نشان داده میشود) . لذا همانطور که مشاهده می کنیم , جوانان آنطور که باید تن به کار نمی دهندو چون از کودکی به جای انجام کارها و بازی هایی که قدرت و اراده را در او تقویتکنند ، به سرگرمی های خیالی و تخیلی پرداخته ، تنبل و بی اراده گشته است . لذا هرچه فرد تخیلی تر باشد ، اراده اش هم ضعیف تر می گردد. بی شک عوامل دیگری هم در ضعفاراده موثر است , اما به خاطر اختصار به همین مقدار بسنده می کنیم.
نکته:
باید براى تمام کارها و فعالیت هاىشبانه روزى، برنامه اى مدون و منظّم داشته باشید. بدین منظور از جدولى استفاده کنیدکه در ستون افقى آن، ساعات شبانه روز و در ستون عمودى، ایام هفته را یادداشت وتمام کارهاى روزانه را در آن درج کنید (از خواب و استراحت تا عبادت، ورزش، مطالعهو .). هر فعالیتى را در زمان خاص خود در جدول بنویسید و هیچ زمانى را بدون کارخالى نگذارید هر روز صبح با نگاهى به آن برنامه، به اجراى دقیق آن بپردازید و شبها قبل از خواب، آن را محاسبه و ارزیابى کنید. شایسته است همچون یک محاسبه گر جدىو قاطع، فعالیت هاى روزانه و میزان موفقیت خود در انجام دادن آنها بررسى کنید. درصورت موفقیت، خود را تشویق و در صورت تخلّف و سهل انگارى در اجرا، تنبیه کنید بدانیدکه براى به دست آوردن اراده اى قوى و محکم، توجه به تدریجى بودن آن و نیاز به تمرینو ممارست، امرى بایسته است. گمان نکنید مى توانید به طور دفعى و بدون هیچ تلاشى،به آن دست یابید انسان باید مانند کوهنوردى باشد که گاهى به قله کوه بلندى که قصدصعود به آن را دارد نگاه مى کند و احساس مى کند هنوز تا قله کوه راه زیادى مانده واز طرفى به دامنه کوه نگاه مى کندو مى بیند از آن فاصله گرفته و این حالت بین ترسو امید را چنان چه در قرآن کریم و روایات معصومین(علیهم السلام) آمده، همواره درزندگى خود حفظ کند.
راه های تقویت اراده از مقام معظم رهبری:
هدفداری:1
پوچی و بی هدف بودن در زندگی اراده را تضعیف می کند و آدمی را بی خاصیت می سازد، بنابراین هدف و انگیزه داشتن از عوامل تقویت اراده است بهترین انگیزه ای که باعث تقویت اراده انسان می شود رضایت خدا و محبت خدا است. اگر انسان کارش را برای بدست آوردن رضایت خدا انجام دهد و هدف اش رضایت الهی باشد و این رضایت مندی برایش مهم جلوه کند، اراده ای قوی برای کار و عمل خواهد داشت. البته انگیزه رضایت مندی یک انگیزه حد اقلی است برای مومن و بالاتر از این انگیزه کسب محبت خدا است. بدست آورد محبت خداوند بالاترین انگیزه ای است که انسان را برای عمل و عبودیت آماده و با نشاط می کندهدف است که اراده را تقویت می کند و تمام غرایز آدمی را به هم مربوط می سازد و دسته جمعی و با هماهنگی مخصوص رهبری می کند . بدون هدف ، آدمی در هرج و مرج روانی و اثرات برخورد غرایز درونی اسیر می شود . داشتن هدف سبب می شود که شخصیت آدمی با استحکام کامل به سوی مقصد مخصوص رهسپار شود. هر قدر اهداف محدود باشد ، اراده نیز محدود می شود و هر اندازه هدف ها و همت ها متعالی و بزرگ باشد ، اراده ها نیز متعالی تر و بلندتر خواهد بود امام خمینی در این باره سخن جالبی دارند : مردان بزرگ که دارای سطح فکر وسیعی می باشند هیچ گاه مأیوس نگردیده و به وضع فعلی خود نمی اندیشند و برای پیشبرد هدف خویش در هر شرایطی که باشند طرح و نقشه می کشند اراده نیروی محرکه انسان به سوی هدف است. لذا هر چه هدف انسان در نظرش مهم و روشن باشد، بیشتر مصمم میشود که به سوی آن حرکت کند. هدف مهم آن است که مورد علاقه فرد باشد و نیازهای فردی، اجتماعی و معنوی فرد توسط آن ء گردد. هدف روشن آن است که مراحل رسیدن به آن، سودمندی‌ها، مشکلات و پیامدهای آن برای انسان روشن باشد. یکی از مسائلی که به روشن بودن هدف کمک می‌کند، مشخص بودن راه رسیدن و ابزار رسیدن به آن است گاهی فوائد و ضرورت کاری برای فرد روشن نیست. در این صورت نباید انتظار داشت که او دست به اقدام زند و یا اگر شروع به کار نموده، در انجام آن تداوم داشته باشد. به عنوان مثال اگر در مورد ضررهای سیگار و بیماری‌های ناشی از آن و فوائد سلامتی و … فرد سیگاری اطلاعت مفیدی داده نشود، نمی توان اراده او را برای ترک سیگار جزم نمود. دلیل خیلی اهمال‌کاری‌ها و سستی های ما ناشی از عدم شناخت است. نمی دانیم عبادت کردن یا تحصیل کردن چه فایده ای دارد؟ حال یا جاهل هستیم به آن موضوع یا شک و تردید داریم. برای تقویت اراده، باید در زندگی خود هدف داشته باشیم و برای رسیدن به آن برنامه‌ریزی کنیم. انسان بدون هدف، دچار هرج و مرج و پوچی میشود. هدف، باعث تحریک قوا و تهییج انسان میشود و به رفتار شخص، جهت و نیرو می‌دهد، هر چه اهداف بلندتر و متعالی‌تر باشد، در شخصیت انسان، بهتر تأثیر می‌گذارد؛ از این رو اولاً هدف کلی خلقت خود را خوب بشناسید و هر روز و هر شب حرکت‌های خود را با آن هدف بسنجید و هر روز مقدار راه باقی مانده را بررسی کنید. همین که انسان بداند هدف بسیار مقدس و بلند و ارزشمندی دارد، خود به خود برای انجام کارهای بزرگ تحریک میشود. ثانیاً برای زندگی خود، اهداف کوتاه مدت، متوسط و بلند مدت تعریف کنید. برای هر سال و هر ماه و هر هفته و هر روز خود هدف داشته باشید و برای رسیدن به آنها برنامه‌ریزی کنید که در تقویت اراده تأثیر بسزایی دارد ثالثاهدف، باید شفاف، معقول، قابل دست یابی، بدون افراط و تفریط، مطابق توان و استعداد خود و واقع بینانه باشد نه بلندپروازانه و خارج از تواناییهای شخص. در غیر این صورت، وقتی انسان با مشکلات و موانع سختی رو‌به‌رو شود، ناامید و دلسرد می شود و از ادامه کار منصرف می شود.
2مبارزه با عادت ها:
از عوامل دیگر تقویت اراده ، مبارزه با عادت هاست . علی (ع) می فرماید : با غلبه کردن بر عادت ها می توان به مقامات والا دست یافت . » البته نباید به همه عادت ها به یک چشم نگریست و عادت هایی که ایجاد رکود نمی کنند ، جنبه منفی نخواهند داشت . چنانچه بسیاری از صفات و فضایل آدمی از طریق عادت ایجاد می شود . مثلا هرکس به طور طبیعی اندکی شجاعت دارد ، اما برای پیدا کردن یک حالت فوق العاده قوت قلب ، باید آنقدر با خطرات مواجه شود و تمرین کند تا در موقع وم دچار ترس نگردد . ولی عادت هایی که به جای تقویت عقل و اراده باعث اسارت آنها می شوند ، از محدوده مالکیت انسان بر خودش می کاهند ، مانند عادت به پرخوری و پرخوابی و پرگویی که راهی جز مبارزه با آنها نمی توان یافت . از جمله این عادت ها می توان ، اعتیاد به مواد مخدر استفاده از نوع خاصی از غذا و … نام برد که همه و همه جز اسارت ، ثمره ی دیگری ندارند . مبارزه کردن با همین عادت های به ظاهر جزیی ، تأثیر بسزایی در تقویت اراده دارد . یکی از راه های مبارزه ترک دائمی می باشد . هرکس با کمی تأمل مقدار زیادی از این عادت های زیانبار را در خود خواهد یافت و برای از میان بردنش تنها احتیاج به عزم راسخ و اراده است . راه دیگر مبارزه با عادت ها ، واگذار نکردن کارهای خود به دیگران است . تا حد ممکن کارهایی را که به ما مربوط می شود ، خود انجام دهیم . به عنوان نمونه وقتی سر سفره نشسته اید و نیاز به آب دارید ، به جای آن که به برادر ، خواهر یا مادر بگویید آب برایم بیاور ، خودتان بلند شوید . اگر نیاز به پول دارید سعی کنید از طریق انجام کارهایی که در حد توانتان است آن مقدار پول را تهیه کنید که مزاحم و سربار دیگران نباشید. یکی از شاگردان امام درباره خصوصیت ایشان خاطره جالبی را نقل کرده اند : امام مقید است تا آنجا که امکان دارد کار خود را بر دیگری تحمیل نکند ، کار خود را خودش انجام دهد . در نجف گاهی اتفاق می افتاد که امام روی پشت بام متوجه می شد که چراغ آشپزخانه یا دستشویی روشن مانده ، به خانم و دیگران را در پشت بام بودند دستور نمی داد که بروند چراغ را خاموش کنند خود راه می افتاد و سه طبقه را در تاریکی پایین می آمد ، چراغ را خاموش می کرد و بازمی گشت . گاهی قلم و یا کاغذ می خواست که در اتاق طبقه دوم منزل بود به هیچ کسی حتی فرزندانش دستور نمی داد که برای او کاغذ و قلم بیاورند . خودش برمی خاست از پله ها بالا می رفت و یک ورق کاغذ و یک قلم برمی داشت و بازمی گشت.
تلقین:3
تلقین به نفس از جمله عوامل مهم دیگر در تقویت اراده است . امام در این زمینه می فرمایند :این خطر بزرگی برای انسان است که خودش را قبول نداشته باشد . بلکه به عکس ما باید باورمان بشود که چیزی هستیم ، اگر اعتقاد پیدا کردیم که می توانیم هر کاری را انجام دهیم ، توانا می شویم . به تعبیر دیگر وقتی این احساس پیدا شد ، در یک ملتی که من خودم باید هر چیز می خواهم تهیه کنم ، دیگران به من نمی دهند . این احساس اگر پیدا شد مغزها راه می افتد ، خود باوری ، انسان را توانا می کند . یکی از دانشمندان می گوید : تا وقتی فکر می کنید که نمی توانید و دارای ظرفیت نیستید ، احتمال موفقیت کم است ، اگر درخشان ترین شایستگی ها را داشته باشید خاموشش می کنید . برعکس یک فردی که از حیث هوش و قابلیت متوسط است ولی به خودش اطمینان کامل دارد ، موفق خواهد شد . او موفق می شود زیرا عدم موفقیت دیگران در ارکان اراده او تزلی ایجاد نمی کند ، به همین دلیل با استفاده از تجربیات خود ، شروع به کار می کند . یقین داشته باشید که این شخص خیلی زودتر و بهتر از آنچه تصور می کردید کامیاب می شود.
برای این که جرأت پیدا کرده ، شک و تردید را از خود دور سازید ؛ صحبت های دیگران را با گوش و هوش بشنوید و به بسط و استقرار جرأت خود ادامه دهید . به کسانی که دارای این صفت گرانبها هستند بنگرید و تجزیه و تحلیل کنید . حتی در جستجوی آن ابتکاری جسورانه از خود نشان دهید و کاری را در پیش گیرید که اجرای تصمیماتی را ایجاد کند و هنگامی که به امتحان می پردازید این تلقین را به یاد بیاورید : من می توانم و می خواهم.
مقاومت و پشت کار:4
عامل مهم دیگر در تقویت اراده پی گیری در کارها است . اگر با خود قرار می گذارید ، کاری را که تمام مسایل پیرامون آن را سنجیده و به اثرات مثبتش در زندگی واقف شده اید ، انجام دهید به طور مستمر در راه تحققش تلاش کنید . مثلا – اگر با خود عهد کرده اید ، صبح ها نیم ساعت ورزش کنید ، حتما – این کار را انجام دهید . توجه داشته باشید که رسیدن به هدف ها ، محتاج زمان است ، بنابراین یک ساعت و یا چند روز برای دست یابی به آنها کافی نخواهد بود . در این راه تلاش و فعالیت مستمر ، مهم است.
افسردگی چیست انواع علایم و رفع ان
، ,اراده ,هدف ,انسان ,کند ,ها ,می شود ,را در ,تقویت اراده ,و هر ,می کند
درباره این سایت