خشم و راه های کنترل خشم

بسمالله الرحمن الرحیم

 السلام علیك یاصاحب عج:

چهارشنبه3مرداد.ساعت 20الی21.30

نتیجهگیری جامع جلسه چهاردهم گروه راه بندگی درباره خشم وراه های کنترل خشم که به شرح ذیلمیباشد:

خشم:

خشمیا عصبانیت وضعیتی روانی‌است که درگسترهٔ آزردگی اندک تا غضب شدید می‌گنجد. معلول‌هایفیزیکی خشم شامل، تندشدن ضربان قلب، افزایش فشار خون و میزان آدرنالین در خون است.از دید عده‌ای، خشم بخشی از واکنش مغز به بیمناکی‌اش از درد است. هنگامی که شخص خودآگاهانهتصمیم به اقدام می‌گیرد تا بلافاصله رفتار تهدیدکنندهٔ نیروی بیرونی دیگری را متوقفکند، خشم احساس غالب (رفتاری، ذهنی و کالبدشناختی) در وی می‌شود. خشم را یکی از حالاتطبیعی انسان‌ها می‌دانند که در واقع راهی است برای نجات دادن یا حفظ کردن فرد از یکنگرانی یا خطری که در حال وقوع است. نمودهای خارجی خشم را در حالات چهره و بدن، واکنش‌هایکالبدشناختی و گاه رفتارهای تهاجمی در ملأ عام می‌توان یافت. مثلاً جانوران و انسان‌هاصدایشان را بالا می‌برند، می‌کوشند که بزرگ‌تر جلوه کنند، دندان‌هایشان را برهم می‌سایندو خیره می‌شوند. خشمْ الگویی رفتاری‌است که برای مواجهه با تعرض‌کنندگان بروز دادهمی‌شود تا از رفتار تهدیدکننده‌شان دست کشند.

احادیث14معصومین درباره خشم:

1- پیامبرصلى الله علیه و آله: بدانید كه بهترین انسان ها كسانى هستند كه دیر به خشم آیند وزود راضى شوند. نهج الفصاحه ص 243 ، ح 469

2- پیامبرصلى الله علیه و آله: خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموشمى شود، پس هرگاه یكى از شما به خشم آمد، وضو بگیرد. نهج الفصاحه ص 286 ، ح 660

3- امامعلى علیه السلام: خشم هم نشین بسیار بدى است: عیب ها را آشكار، بدى ها را نزدیك و خوبىها را دور مى كند. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 302 ، ح 6893

4- امامعلى علیه السلام: تواناترین مردم در تشخیص درست كسى است كه خشمگین نشود. تصنیف غررالحکمو دررالکلم ص 246 ، ح 5062

5- امامصادق علیه السلام: كسى كه هنگام خشم خوددار نباشد، از ما نیست.

كافى(ط-الاسلامیه)ج 2 ، ص 637، ح 2

6- امامصادق علیه السلام:  هر كس سه بار بر تو خشمگرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستى انتخاب كن. معدن الجواهر ص 34

7- امامصادق علیه السلام: مؤمن چون خشمگین شود، خشمش او را از حق بیرون نبرد و چون خشنود شود،خشنودیش او را به باطل نكشاند و چون قدرت یابد بیش از حقّ خود نگیرد. بحارالأنوار(ط-بیروت)ج 75 ، ص 209، ح 85

8-امامهادى علیه السلام: بر زیردستان خشمگین شدن نشانه پَستى است. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج75 ، ص 370

9- پیامبرصلى الله علیه و آله: بدانید كه خشم پاره آتشى در دل انسان است. مگر چشمان سرخش و رگهاى گردنش را [هنگام خشم] ندیده اند. هر كس چنین احساسى پیدا كرد، روى زمین بنشیند.مفردات الفاظ قرآن ص 608

10-امام على علیه السلام: با خشم، تربیت {ممكن} نیست . تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص303 ، ح 6912

11-امامسجاد علیه السلام: پیامبر صلى الله علیه و آله بر گروهى گذشتند كه سنگى را بلند مىكردند . فرمودند : این چه كارى است؟ گفتند : با این كار ، نیرومندترین و محكم ترینِخود را مى شناسیم . فرمودند : آیا به شما خبر دهم كه محكم ترین و قوى ترینِ شما كیست؟گفتند : بلى اى پیامبر خدا ! فرمودند : محكم ترین و قوى ترین شما ، كسى است كه هر گاهخشنود شود ، خشنودى اش او را به گناه و باطل نكشاند ، و هر گاه خشمگین شود ، خشمش اورا از سخن حق ، بیرون نبرد ، و هر گاه به قدرت رسید ، آنچه برایش حق نیست، دست نزند.معانى الأخبار ص 366

12-امام على علیه السلام: شیعیان ما كسانى اند كه در راه ولایت ما بذل و بخشش مى كنند،در راه دوستى ما به یكدیگر محبت مى نمایند، در راه زنده نگه داشتن امر و مكتب ما بهدیدار هم مى روند. چون خشمیگین شوند، ظلم نمى كنند و چون راضى شوند، زیاده روى نمىكنند، براى همسایگانشان مایه بركت  اند و نسبتبه هم نشینان خود در صلح و آرامش اند. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 236، ح 24

13-امام على علیه السلام: بردبارى آتش خشم را فرو مى نشاند و تندى آن را شعله ورتر مىكند. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 287 ، ح 6450

14-امام على علیه السلام: هر كس با زشتىِ سبكسرى تو را خشمگین كرد تو با زیبایى بردبارىاو را به خشم آور. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 285 ، ح 6400

15-امام صادق علیه السلام: هیچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد، مگر این كه خداوند عزّوجلّبر عزّت او در دنیا و آخرت افزود. كافى(ط-الاسلامیه) ج2، ص 110، ح5

16-امام على علیه السلام: حسود زود خشمگین مى شود و دیر كینه از دلش مى رود. بحارالأنوار(ط-بیروت)ج 70، ص256، ح29

17-امام صادق علیه السلام:

سه كساند كه جز در سه جا شناخته نمى شوند: بردبار جز در هنگام خشم، شجاع جز در جنگ و برادرجز در هنگام نیازمندى. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75، ص 229، ح 9

-امام على علیه السلام: به خشم درآوردن و شرمنده ساختن دوست، مقدمه جدایی از اوست. نهجالبلاغه(صبحی صالح) ص 559 ، ح 480

19-امامعلى علیه السلام: بهترین مردم كسى است كه اگر او را به خشم آورند، بردبارى نماید وچنانچه به او ظلم شود، ببخشاید و چون به او بدى شود، خوبى كند. تصنیف غررالحکم و دررالکلمص 285 ، ح 6394

20-پیامبر صلى الله علیه و آله: هر كس خشمش را برطرف سازد، خداوند كیفرش را از او برداردو هر كس زبانش را نگه دارد، خداوند عیبش را بپوشاند. نهج الفصاحه ص 767 ، ح 3004

21-امام صادق علیه السلام: سه چیز است که در هـر که بـاشـد آقـا و سـرور است: خشـم فـروخـوردن ،گذشت از بدکـردار، کمک و صله رحـم بـا جـان و مـال. تحف العقول ص 317

22-امام باقر علیه السلام: کسی که خشمش را از مردمان باز دارد خداوند نیز در روز قیامتعذابش را از او باز می دارد. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 305 ، ح 15

23-امام على علیه السلام: هرگز در خشم گرفتن شتاب مکن چرا که به صورت عادت بر تو مسلّطمی شود. تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 302 ، ح 6879

24-امام صادق علیه السلام: کسی که جلوی خشمش را بگیرد خداوند نقصها و کاستی های او رامی پوشاند. كافى(ط-الاسلامیه) ج 2 ، ص 303 ، ح 6

25-امام صادق علیه السلام: مردی به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عرض کرد: ای رسولخدا چیزی به من بیاموز، حضرت فرمود: برو و خشمگین مشو. وسایل الشیعه ج 15 ، ص 359 ،ح 20735

انواع خشم:

1.خشم منفعل : در این نوع خشم افراد احساسات خود را با یک روش غیر مستقیم نشان می‌دهند. هیچ ارتباط مستقیمی بین آنها وجود ندارد و در عوض به طور طعنه آمیز و کنایه‌ای منظور خود را منتقل می‌کنند. خشم انفعالی به عنوان یک شکل غیر شفاهی و غیر زبانی از پرخاش تعریف می‌شود چون فرد احساس خود را با پاسخ‌های منفی مثلاً از طریق ژست‌های عصبانی بیان می‌کند. این نوع خشم با زبان منفی بدن مثل بی‌توجهی به مردم، جلوگیری از برخورد چشمی داشتن، نگاه نکردن به طرف مقابل، ژست ضعیف، طفره رفتن، قهر، اخم و ترش رویی همراه است. در خشم انفعالی، افراد تمایل دارند که از احساسات منفی خود جلوگیری کنند و آنها را بیرون نریزند. در نتیجه یک تغییر جدی در رفتار آنها مثلاً جدایی از جمع دوستان ظاهر می‌شود که باعث می‌شود افراد کنارشان ناراحت شوند. افراد با این نوع خشم، ظاهر آرامی دارند اما در درون اضطراب، پریشانی و آشفتگی را تجربه می‌کنند. آنها با فردی که آنها را عصبانی کرده صحبت نمی‌کنند و به جای آن ناراحتی خود را از راههای غیر مستقیم مثل سخن چینی کردن یا پراکنده کردن شایعات بد خواهانه و وحشتناک علیه طرف مقابل، نشان می‌دهند.

2.خشم پرخاشگرانه : خشم پرخاشگرانه به طور مستقیم نشان داده می‌شود و عموماً با طغیان احساسات منفی و غضب شناخته می‌شود. این یک شکل شدید از خشم است که مشکل را به کسی که با او درگیر شده‌اید هجی و القاء می‌کند. این نوع خشم در افراد باعث می‌شود که آنها داد بزنند و این واقعه باعث آسیب زدن به طرف مقابل می‌شود. این یک روش پرخاشگرانه از بیان احساسات منفی است که باعث می‌شود طرف مقابل تهدید شود، مورد اهانت واقع شود و یا بد رفتاری شود. خشونت‌های جاده‌ای یکی از مهم‌ترین نمونه‌های خشم پرخاشگرانه هستند. ژست‌هایی نظیر اینکه در هنگام برخورد انگشت اشاره‌ی خود را به طرف مقابل بگیرید نیز به عنوان شکلی از خشم پرخاشگرانه تعریف می‌شود.

3.خشم مثبت یا جسارتی : خشم مثبت به عنوان یک روش سالم برای بیان خشم تلقی می‌شود. خشم مثبت به خشمی گفته می‌شود که در آن فرد در طول ارتباط با یک حالت مسئولیت پذیری، منظور خود را منتقل می‌کند. در این نوع خشم پرخاش یا طغیان کنترل نشده احساسات وجود ندارد. هم چنین به رابطه‌ها آسیبی وارد نمی‌شود چون فرد به درستی با دلیل پنهان خشم خود ارتباط برقرار می‌کند و علاوه بر این حاضر است که اگر فردی را عصبانی کرد، به طور کامل مسئولیت آن را برعهده بگیرد. در این نوع خشم، فرد نسبت به طرف مقابل بی‌احترامی‌ نشان نمی‌دهد و یا از طرف مقابل کینه‌ای به دل نمی‌گیرد. افرادی که خشم مثبت یا جسارتی را از خود بروز می‌دهند در وضعیت‌های خشمگینی یا عصبانیت در رفتار خود افراط نمی‌کنند و یا بی‌ادبانه رفتار نمی‌کنند. هم چنین بر خلاف انواع دیگر خشم، به خاطر ارتباط درست، سوء تعبیری بین آنها به وجود نمی‌آید.

4.خشم قصاصی : این نوع خشم همان طور که از اسمش پیداست، ناشی از خطا کاری فرد خشمگین است. این شکلی از خشم پرخاشگرانه است که آتش خشم را علیه فرد مجرم و خطا کار روشن می‌کند. هر گونه اذیت و آزاری از طرف فردی مجرم و یا پاداش نگرفتن فرد از طرف سازمان با وجود اینکه به خوبی کار کرده باشد، دلایل خشم قصاصی هستند.

5.خشم خود درگیری : این شکل از خشم با رفتار خود آزاری توصیف می‌شود چون فرد از دست خودش عصبانی است. این خشم خود درگیرانه اغلب منجر به آسیب زدن به خود می‌شود. در این نوع خشم، فرد سعی می‌کند با زخمی کردن بدن خود یا به طریق دیگری مثلاً اعتصاب غذا تنها با هدف آسیب زدن به خود، خود را تنبیه و مجازات کند. داشتن احساس گناه طولانی و زیاد دلیل اصلی خشم خود درگیرانه است. ناتوانی در برقراری ارتباط و یا به انجام نرساندن کامل یک مأموریت منجر به از دست دادن فرصتها می‌شود و باعث می‌شود که فرد احساس خشم خود درگیرانه داشته باشد.

6.خشم سازنده : خشم وقتی که در یک جهت درست هدایت شود باعث ایجاد تغییرات مثبت اجتماعی می‌شود. این هدف اصلی استفاده‌ی سازنده از خشم برای حل موضوعاتی است که بر زندگی روزانه‌ی ما تأثیر می‌گذارند. خشم سازنده شامل این است که خشم خود را با هم متحد کرده و به شکل اعتراضات، نشان دهید مثلاً خشم علیه فعالیت‌های غیر قانونی یا تبعیض‌های نژادی. در این نوع خشم، خشم خود را شخصی نمی‌کنید و بیشتر بر روی موضوعاتی تمرکز می‌کنید که بر کل جامعه تأثیر می‌گذارند.

7.خشم همیشگی : وقتی که یک شخص سر هر چیز جزیی و بی‌خودی عصبانی می‌شود، به او، دائماً خشمگین گفته می‌شود. این افراد سر چیزهای کوچک از خود خشم نشان می‌دهند. تعجبی ندارد که ماندن با چنین افراد دائم عصبانی باعث سر درد می‌شود. نتیجتاً این افراد در یک حالت خشم دائم هستند که باعث بیماری آنها می‌شود و بر سلامتی عاطفی‌شان تأثیر می‌گذارد. به خاطر داشته باشید خشم یک پاسخ موقت است ولی اگر هر جا و هر زمانی بروز شود باعث می‌شود که بهانه‌ی اذیت و یا حتی سرگرمی دیگران شود.

8.خشم انتقادی : افرادی که این نوع خشم را از خود نشان می‌دهند، اغلب دیگران را بد قضاوت می‌کنند و سپس با توضیحات و اظهارات غیر منطقی آنان را کم ارزش می‌کنند. این عادت به دادن نظر اشتباه در مورد دیگران باعث می‌شود که آنها به افرادی منفور تبدیل شوند. آنها دیگران را بد داوری کرده و کوچک می‌شمارند.

 9.خشم پارانویایی : در این نوع خشم، فرد نوعی بی‌اعتمادی به دیگران را از خود نشان می‌دهد یا به طور غیر ضروری نسبت به دیگران مشکوک می‌شود. او احساس می‌کند که کسی در حال تلاش برای تحقیر کردن یا ترساندن او است. احساس حسادت نسبت به دیگران نیز نشانه‌ای از خشم پارانویایی است چون فرد معتقد است که کسی می‌خواهد آنچه را واقعاً به او تعلق دارد، بد. بنابراین حسادتی که (بر اساس باورهای بی‌اساس) در ذهن او شکل می‌گیرد مسئول خشم پارانویایی است.

10.خشم بر پایه خجالت : افرادی که این نوع خشم را از خود نشان می‌دهند، نمی‌توانند به راحتی انتقاد را تحمل کنند. آنها نسبت به کسانی خشمگین می‌شوند که از طریق انتقاد و اظهارات سوک آنها را شرمنده یا خجالت زده می‌کنند. حتی یک انتقاد کوچک خشم آنها را برمی‌انگیزاند و باعث می‌شود که آنها از کوره دربروند و یا حتی پرخاش کنند. برای مثال شما ممکن است بدون هیچ نیتی دوست خود را با یک نام اختصاری صدا کنید، حال اگر این نام اختصاری یاد آور رویداد آسیب‌زایی از دوران کودکی از خجالت فردی باشد، صدا کردن او با این نام باعث طغیان خشم او می‌شود.

افسردگی چیست انواع علایم و رفع ان

چگونه میتوان از کالای ایرانی حمایت کرد

از نقد معصومین تا نقد معسعولین